Ο σακχαρώδης διαβήτης (Σ.Δ.) είναι μια μεταβολική διαταραχή πολλαπλής αιτιολογίας, που χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης είτε ως αποτέλεσμα της ελαττωμένης έκκρισης ινσουλίνης είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.

 Ο Σ.Δ. ταξινομείται σε δύο μεγάλες κατηγορίες που δεν αφορούν τον τύπο θεραπείας ή την ηλικία αλλά την αιτιολογία

• Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 (αυτοάνοσος, ιδιοπαθής). Είναι μια διαταραχή κατά την οποία το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη.
• Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (διαταραχές στην έκκριση ή δράση της ινσουλίνης). Ο Σ.Δ. τύπου 2 χαρακτηρίζεται από διαταραχή στη δράση της ινσουλίνης (αντίσταση στην ινσουλίνη)  παρόλο που το πάγκρεας μπορεί να παράγει αυξημένες ποσότητες ινσουλίνης
• Υπάρχουν και κάποιοι άλλοι, σπανιότεροι, ειδικοί τύποι Σ.Δ. (MODY, LADA, Σ.Δ. κυήσεως, διαβήτης που συνοδεύει άλλες ενδοκρινοπάθειες)

Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2

Το 90% των περιπτώσεων σακχαρώδη διαβήτη έχουν Σ.Δ. τύπου 2.

Αίτια του Σ.Δ. τύπου 2

Η πάθηση φαίνεται να οφείλεται σε ένα συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Γενετικά αίτια: Πολλοί άνθρωποι με Σ.Δ. τύπου 2 έχουν οικογενειακό ιστορικό είτε με Σ.Δ. τύπου 2 είτε με άλλες παθήσεις που σχετίζονται με τον σακχαρώδη διαβήτη όπως τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης, ή αρτηριακή υπέρταση ή παχυσαρκία. Ο κίνδυνος ανάπτυξης Σ.Δ. τύπου 2 είναι 5-10 φορές υψηλότερος σε ανθρώπους που έχουν πρώτου βαθμού συγγενείς με Σ.Δ. τύπου 2.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως ο τρόπος διατροφής και η άσκηση ή η έλλειψή της σε συνδυασμό με τα γενετικά αίτια αυξάνουν τον κίνδυνο για Σ.Δ. τύπου 2.

Κύηση: Ένα ποσοστό των εγκύων γυναικών αναπτύσσουν διαβήτη κατά την διάρκεια της κύησης που ονομάζεται Διαβήτης Κυήσεως. Αυτός ο τύπος διαβήτη μοιάζει πολύ με τον διαβήτη τύπου 2 αλλά συνήθως υποχωρεί μετά τον τοκετό. Οι γυναίκες αυτές όμως εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης Σ.Δ. τύπου 2 αργότερα στη ζωή τους.

Διάγνωση του Σ.Δ. τύπου 2

Η διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα και στα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων.

Συμπτώματα:

Οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν καθόλου συμπτώματα. Τα πιο συχνά που μπορούν να εμφανιστούν είναι:

• Πολυουρία
• Αυξημένη δίψα
• Θολή όραση

Εργαστηριακές εξετάσεις:

Ένας ασθενής χαρακτηρίζεται διαβητικός όταν έχει ένα από τα ακόλουθα αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων:

• Τιμή γλυκόζης νηστείας μετά από νηστεία 8-12 ωρών ≥126mg/dL.
• Τυχαία τιμή γλυκόζης ≥200mg/dL και κλινικά συμπτώματα διαβήτη
• Τιμή γλυκόζης ≥200mg/dL δύο ώρες μετά από χορήγηση γλυκόζης (καμπύλη γλυκόζης)
• Τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης  ≥6,5%

Επιπλοκές

Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μια χρόνια κατάσταση η οποία χρήζει έγκαιρης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης έτσι ώστε να αποφευχθούν επιπλοκές. Αυτές οι επιπλοκές μπορούν να αφορούν βλάβες των μικρών αγγείων που μπορεί να οδηγήσουν σε νεφροπάθεια (έως και νεφρική ανεπάρκεια), αμφιβληστροειδοπάθεια (έως και τύφλωση) και νευροπάθεια ή βλάβες στα μεγάλα αγγεία όπως τα στεφανιαία αγγεία της καρδιάς (στεφανιαία νόσος, έμφραγμα) ή τα αγγεία του εγκεφάλου (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο).

Πολλές από αυτές τις επιπλοκές μπορεί να μην εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα στα αρχικά στάδια και οι περισσότερες μπορούν να προβληθούν ή να ελαχιστοποιηθούν με ένα συνδυασμό τακτικής ιατρικής φροντίδας και καλού γλυκαιμικού ελέγχου. Πέρα από αυτά άλλα μέτρα που είναι σημαντικά για τη μείωση του κινδύνου κυρίως της καρδιαγγειακής νόσου είναι:

• η διακοπή του καπνίσματος
• η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
• η ρύθμιση τω επιπέδων της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων
• λήψη ασπιρίνης σε επιλεγμένους ασθενείς

Θεραπεία

Ο καλός γλυκαιμικός έλεγχος επιτυγχάνεται με σωστή διατροφή, άσκηση, και τα κατάλληλα αντιδιαβητικά φάρμακα.

Ο στόχος της θεραπείας του Σ.Δ. τύπου 2 είναι η διατήρηση των επιπέδων της γλυκόζης σε φυσιολογικά ή σχεδόν φυσιολογικά επίπεδα. Ένας καλός δείκτης της γλυκαιμικής ρύθμισης είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη που αντιπροσωπεύει το μέσο επίπεδο της γλυκόζης του αίματος τους τελευταίους 2-3 μήνες. Ο στόχος για την γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη για τους περισσότερους ασθενείς με Σ.Δ. τύπου 2 είναι 7% ή λιγότερο.

Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 αποτελεί μια χρόνια νόσο που συμβαίνει όταν το πάγκρεας παράγει πολύ λίγη ή καθόλου ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη που βοηθά το σώματα να απορροφά και να χρησιμοποιεί τη γλυκόζη και άλλες θρεπτικές ουσίες από τη τροφή, να αποθηκεύει λίπος και να συνθέτει πρωτεΐνες. Χωρίς ινσουλίνη λοιπόν το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τη γλυκόζη και τα επίπεδα της στο αίμα αυξάνονται.

Ο ΣΔ τύπου 1 συνήθως εμφανίζεται στην παιδική ηλικία αλλά μπορεί να εμφανιστεί σπανιότερα σε μεγαλύτερη ηλικία (LADA).

Αίτια του Σ.Δ. τύπου 1

Ο Σ.Δ. τύπου 1 συνήθως αναπτύσσεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα καταστρέφει τα β-κύτταρα του παγκρέατος, τα κύτταρα δηλαδή που παράγουν την ινσουλίνη. Πρόκειται δηλαδή για ένα αυτοάνοσο νόσημα. Η διαδικασία αυτή διαρκεί μήνες ή έτη και στα αρχικά στάδια μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα. Υψηλά επίπεδα γλυκόζης και τα σχετικά με αυτά συμπτώματα (πολυουρία, πολυδιψία) δεν συμβαίνουν παρά μόνο όταν πάνω από το 90% των κυττάρων έχουν καταστραφεί.

Ο Σ.Δ. τύπου 1 μπορεί να συμβεί σε ανθρώπους με οικογενειακό ιστορικό Σ.Δ. τύπου 1. Αναπτύσσεται όμως και σε ανθρώπους χωρίς οικογενειακό ιστορικό.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η έκθεση σε συγκεκριμένους ιούς ή τροφές στα πρώτα χρόνια της ζωής μπορεί να ενεργοποιήσουν την αυτοάνοση αυτή διαδικασία.

Διάγνωση του Σ.Δ. τύπου 1

Η διάγνωση του Σ.Δ. τύπου 1 βασίζεται στην κλινική εικόνα και στις εργαστηριακές εξετάσεις που θα αναδείξουν την υπεργλυκαιμία.

Συμπτώματα:

Οι περισσότεροι ασθενείς με Σ.Δ. τύπου 1 εμφανίζουν συμπτώματα υπεργλυκαιμίας όπως:

• εξεσημασμένη δίψα
• κόπωση
• πολυουρία
• απώλεια βάρους
• θολή όραση

Μερικές φορές ο Σ.Δ. τύπου 1 διαγιγνώσκεται με την εμφάνιση μιας επικίνδυνης και επείγουσας επιπλοκής που ονομάζεται διαβητική κετοξέωση. Οι ασθενείς εμφανίζουν τα παραπάνω συμπτώματα και επιπλέον ναυτία και εμμέτους, κοιλιακό άλγος, ταχεία αναπνοή, διαταραχή του επιπέδου συνείδησης ή ακόμα και κώμα.

Θεραπεία

Η αντιμετώπιση του Σ.Δ. τύπου 1 απαιτεί χορήγηση εξωγενούς ινσουλίνης, η οποία χορηγείται με διάφορα μέσα (πένες, αντλία) και σχήματα.